شمس - آیات ۱ تا ۴

آیات مهدویت - سوره شمس - آیات 1 تا 4

«وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها(۱) وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها(۲) وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها(۳) وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها(۴)»

سوگند به خورشید و هنگام اوج درخشندگیش و سوگند به ماه که در پی آن تابان است و سوگند به روز که تاریکی را می‌زداید و جهان را روشن می‌سازد و به شب گاهی که عالم را در پرده سیاهی برکشد.

محمّد بن العبّاس: فی المعنی عن محمّد بن القاسم، عن جعفر بن عبداللّه، عن محمّد بن عبداللّه، عن محمّد بن عبدالرّحمان، عن أبی جعفر القمّیّ، عن محمّد بن عمر، عن سلیمان الدّیلمیّ، عن أبی عبداللّه علیه‌السّلام، قال:

سألته عن قول اللّه عزّوجلّ وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها، قال:

«الشّمس رسول اللّه صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلم أوضح للنّاس دینهم.»

قلت: وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها؟ قال: «ذاک أمیرالمؤمنین علیه‌السّلام تلا رسول اللّه صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلم.»

قلت: وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها؟ قال: «ذاک الإمام من ذرّیّة فاطمة نسل رسول اللّه صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلم، فیجلی ظلام الجور و الظّلم، فحکی اللّه سبحانه عنه فقال: وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها یعنی به القائم علیه‌السّلام.»

قلت: وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها قال: «ذلک أئمّة الجور الّذین استبدّوا بالأمور دون آل الرّسول (صلوات‌اللّه‌علیهم‌أجمعین) و جلسوا مجلسا کان آل الرّسول أولی به منهم، فغشوا دین اللّه بالجور و الظّلم، فحکی اللّه سبحانه فعلهم فقال: وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها.»

محمّد بن العبّاس: در معنی آیات از محمّد بن القاسم، از جعفر بن عبداللّه، از محمد بن عبدالله [الرحمن]، از محمد بن عبدالرحمن [الله]، از ابوجعفر قمی، از محمد بن عمر، از سلیمان دیلمی، از حضرت ابوعبدالله امام صادق عليه‌السلام روایت آورده که گفت: از آن جناب راجع به فرمایش خدای عزوجل: سوگند به خورشید و هنگام اوج درخشندگیش پرسیدم، فرمود: خورشید رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله می‌باشد، برای مردم دینشان را واضح و روشن ساخت، عرض کردم: و سوگند به ماه که در پی آن تابان است که فرمود: او امیرالمؤمنین است که در پی رسول‌خدا صلی‌الله‌عليه‌وآله است، گفتم: و سوگند به روز که تاریکی را می‌زداید و جهان را روشن می‌سازد فرمود: آن امام از ذرية فاطمه نسل رسول الله صلى‌الله‌عليه‌وآله است که تاریکی جور و ظلم را می‌زداید، پس خداوند سبحان از او حکایت آورده که فرموده: و سوگند به روز که تاریکی را می‌زداید و جهان را روشن می‌سازد منظور از آن حضرت قائم عليه‌السلام می‌باشد. پرسیدم: و سوگند به شب گاهی که عالم را در پرده سیاهی برکشد؟ فرمود: آن امامان جور و ستم هستند که به استبداد خود جدای از خاندان رسول صلوات‌الله‌عليهم‌أجمعينا زمام امور را بدست گرفتند، و به مسندی تکیه زدند که آل رسول از آنها نسبت به آن شایسته‌تر بودند، پس دین خدای را با ظلم و ستم پوشاندند، که خدای سبحان کار آنان را حکایت کرد و فرمود: {و سوگند به شب گاهی که عالم را در پرده سیاهی برکشد}.

شرف الدّین النّجفیّ، قال: روی علیّ بن محمّد، عن أبی جمیلة، عن الحلبیّ، و رواه [أیضا] علیّ بن الحکم، عن أبان بن عثمان، عن الفضل بن العبّاس، عن أبی عبداللّه علیه‌السّلام أنّه قال:

«وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها الشّمس أمیرالمؤمنین علیه‌السّلام و ضحاها قیام القائم علیه‌السّلام لأنّ اللّه سبحانه قال: وَ أَنْ یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًی وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها الحسن و الحسین علیهما‌السّلام، وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها هو قیام القائم علیه‌السّلام، وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها حبتر و دولته قد غشی علیه الحقّ.»

و أمّا قوله: وَ السَّماءِ وَ ما بَناها قال: «هو محمّد صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلم، هو السّماء الّذی یسمو إلیه الخلق فی العلم.»

و قوله: وَ الْأَرْضِ وَ ما طَحاها قال: «الأرض الشّیعة.»

وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها قال: «هو المؤمن المستوی علی الخلق.»

و قوله: فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها قال: «عرفت الحقّ من الباطل فذلک قوله: وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها.»

قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها قال: «قد أفلحت نفس زکّاها اللّه، و قد خابت من دسّاها اللّه.

قوله: کَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْواها قال: «ثمود رهط من الشّیعة، فإنّ اللّه سبحانه یقول: وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَیْناهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمی عَلَی الْهُدی فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَةُ الْعَذابِ الْهُونِ فهو السّیف إذا قام القائم علیه‌السّلام.»

و قوله: فَقالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ هو النّبیّ صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌اله‌و‌سلم: ناقَةَ اللَّهِ وَ سُقْیاها قال:

«النّاقة الإمام الّذی فهّم عن اللّه و فهّم عن رسوله، وَ سُقْیاها أی عنده مستقی العلم.»

فَکَذَّبُوهُ فَعَقَرُوها فَدَمْدَمَ عَلَیْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاها قال: «فی الرّجعة.»

وَ لا یَخافُ عُقْباها قال: «لا یخاف من مثلها إذا رجع.»

شرف الدین نجفی: گوید: علی بن محمد، از ابوجميله روایت کرده، از حلبي، و [نيز] این حدیث را علی بن الحكم روایت کرده، از ابان بن عثمان، از فضل بن العباس، از حضرت ابی عبدالله صادق عليه‌السلام که فرمود:

سوگند به خورشید و هنگام اوج درخشندگیش شمس: امیرالمؤمنین علیه‌السلام است. و هنگام اوج درخشندگیش: قیام حضرت قائم عليه‌السلام است زیرا که خدای سبحان فرموده: و اینکه مردم هنگام اوج درخشندگی خورشید جمع شوند، و سوگند به ماه که در پی آن تابان است احسن و حسين عليهما‌السلام هستند، و سوگند به روز که تاریکی را می‌زداید قیام حضرت قائم عليه‌السلام است، و سوگند به شب گاهی که عالم را در پرده سیاهی برکشد حبتر و دولت اوست و این در حالی است که حق او را خواهد پوشاند، و اینکه فرموده: و سوگند به آسمان بلند و آنکه این کاخ رفيع را بنا نهاد و فرمود: او حضرت محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله است، اوست آسمانی که خلایق در علم و دانش به سوی او بالا می‌روند، و اینکه فرموده: و سوگند به زمین و آنکه آن را گستراند؟ فرمود: ارض شیعه است، و سوگند به نفس و آنکه او را مستقیم بیافرید و فرمود: او مؤمن است که آفرینش معتدلی دارد که پنهان است و بر حق، و اینکه فرموده: و به او شر و خیرش را الهام نمود و فرمود: حق را از باطل به او [آن نفس] شناسانید، و این است که فرموده: و سوگند به نفس و آنکه او را مستقیم بیافرید و براستی هر که آن را پاک دارد رستگار است.

فرمود: نفسی که خداوند آن را پاکیزه گرداند. البته رستگار شده، و هر که را به پلیدی انداخت زیانکار گشته است.

و اینکه فرموده: و قوم ثمود از روی سرکشی حقایق وحی را تکذیب کردند و فرمود: ثمود گروهی از شیعه است که خداوند سبحان فرماید: و اما قوم ثمود را هدایت کردیم پس آنان کوری و گمراهی را بر هدایت برگزیدند پس صاعقه عذاب خواری آنان را گرفت و این عقوبت شمشیر است هر گاه حضرت قائم عليه‌السلام بپا خیزد. و اینکه فرموده: پس رسول‌خدا به آنان فرمود [او پیغمبر اکرم است] و این ناقه خداوند است و آبشخور آن و فرمود: ناقه أمام است که از سوی خداوند فهمانیده، [و آبشخور آن] یعنی: آبشخور علم نزد اوست، و پس او را تکذیب کردند و ناقه را پی نمودند که خداوند هم به کیفر گناهشان هلاکشان ساخت و فرمود: [این] در رجعت است، و از پایان کار بیم ندارد و فرمود: از مانند آن چنانچه باز گردد ترسی ندارد»

سیمای حضرت مهدی در قرآن، هاشم بن سلیمان بحرانی، قائمیه اصفهان ص ۴۲۵