نمایش مبدأ برای تاریخ دقیق میلاد حضرت مهدی علیه‌السلام

== اشاره ==
صدها تن از محدثان، مورخان، سیره نویسان و تراجم نگاران، میلاد مسعود کعبه‌ی مقصود، قبله‌ی موعود، حضرت بقیه الله <small>ارواحنافداه</small> را در شب جمعه، شب نیمه شعبان ۲۵۵ ق ثبت کرده‌اند.

قدیمی‌ترین منبعی که در دست است، کتاب «اثبات الرجعه» تألیف فضل بن شاذان نیشابوری، متوفای ۲۶۰ ق. می‌باشد. 

فضل بن شاذان، از محمد بن علی بن حمزه، از امام حسن عسکری <small>علیه‌السلام</small> روایت کرده که فرمود: 

'''«قد ولد ولى الله وحجته على عباده، وخليفتي من بعدى، مختوناً ليله النصف من شعبان، سنه خمس و خمسين و مأتين، عند طلوع الفجر. وكان اوّل من غسله رضوان خازن الجنان، مع جمع من الملائكه المقربين بماء الكوثر والسلسبيل. ثم غسلته عمتى حكيمه بنت محمد بن على الرّضا عليهم‌السلام.»'''

«ولى خدا، حجت خدا بر بندگان و جانشین من بعد از من، در شب نیمه‌ی شعبان، در سال ۲۵۵، به هنگام طلوع فجر، به صورت ختنه شده، دیده به جهان گشود. نخستین کسی که او را شستشو داد: «رضوان» خازن بهشت بود، که با گروهی از فرشتگان مقرب، با آب کوثر وسلسبیل او را شستشو داد. سپس عمه‌ام: «حکیمه» دختر محمد بن على الرضا (امام جواد) <small>عليهم‌السلام</small> او را شستشو داد.»<ref>فضل بن شاذان، اثبات الرجعه؛ میرلوحی، کفایه المهتدی، ص ۵۵۱ ح ۳۰؛ شیخ حرّ عاملی، اثبات الهداه، ج ۳، ص ۵۷۰؛ خاتون آبادی، کشف الحق، ص ۳۳؛ محدث نوری، نجم ثاقب، ص ۲۵؛ تستری، تواريخ النبي والآل، ص۴۳.</ref>

این حدیث در نهایت صحت و اتقان است، زیرا آن‌را «فضل بن شاذان» با یک واسطه از امام <small>علیه‌السلام</small> روایت کرده است.

همه‌ی علمای رجال، «فضل بن شاذان» را به عنوان: ثقه، فقیه، جلیل القدر و عظیم الشأن ستوده‌اند.<ref>شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۹۷؛ ابن داود، الرجال، ص ۱۵۱.</ref>

نجاشی پیشوای علمای رجال در حق او می‌نویسد:

جلالت قدر او مشهورتر از آن است که ما او را وصف کنیم.<ref>نجاشي، الرجال، ص ۳۰۷، رقم ۸۴۰.</ref>

علامه‌ی حلی در مورد او می‌نویسد:

او رئيس طائفه‌ی امامیه است.<ref>علامه‌ی حلّی، خلاصه الرجال، ص۱۳۳.</ref>

فضل بن شاذان نیز آن را از «محمّد بن علی بن حمزه» روایت کرده، که از اصحاب خاص امام عسکری <small>علیه‌السلام</small> بود و نسبش با چهار واسطه به حضرت ابوالفضل <small>علیه‌السلام</small> می‌رسید.

مرحوم نجاشی پیشتاز رجالیون می‌نویسد:

محمد بن علی بن حمزه مورد وثوق است، در حدیث، بسیار برجسته و از نظر عقیدتی صحیح الاعتقاد می‌باشد.

و در پایان می‌فرماید:

پس از شهادت امام حسن عسکری <small>علیه‌السلام</small> مادر حضرت صاحب الأمر <small>عليه‌السلام</small> در خانه‌ی او اقامت کرد.<ref>نجاشي، الرجال، ص ۳۴۷، رقم ۹۳۸.</ref>

جالب توجه است که گروهی از علمای عامه نیز بر صداقت و وثاقت او تأکید کرده‌اند.<ref>رازى، الجرح والتعديل، ج ۸، ص ۲۸؛ خطیب، تاریخ بغداد، ج ۳، ص ۶۳.</ref>

با توجه به درگذشت فضل بن شاذان در حیات امام عسکری <small>علیه‌السلام</small>، به هنگام تألیف کتاب، حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small> حداکثر ۵ ساله بودند.

برای اتقان بیشتر، اسامی تعدادی از بزرگان شیعه را که ولادت آن حضرت را دقیقاً در شب نیمه‌ی شعبان ۲۵۵ ق. ثبت کرده‌اند، در این‌جا می‌آوریم:

۱ . ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی، متوفای ۳۲۹ ق.<ref>کلینی، اصول کافی، ج ۱، ص ۵۱۴.</ref>

۲. ابو الحسن، علی بن حسین بن علی مسعودی، متوفای ۳۴۶ ق.<ref>مسعودی، اثبات الوصيه، ص۲۱۹.</ref>

۳. ابو جعفر، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه، متوفای ۳۸۱ ق.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدين، ج ۲، ص ۴۳۰.</ref>

۴. ابو عبدالله، محمد بن محمد بن نعمان، متوفای ۴۱۳ ق.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۳۹.</ref>

۵. ابو الفتح، محمد بن علی بن عثمان کراجکی، متوفای ۴۴۹ ق.<ref>کراجکی، کنز الفوائد، ج ۲، ص۱۱۴.</ref>

۶. ابوجعفر، محمد بن حسن طوسی، متوفای ۴۶۰ ق.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص ۲۳۴.</ref>

۷. امين الاسلام، فضل بن حسن طبرسی، متوفای ۵۴۸ ق.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۱۴.</ref>

۸. ابو الحسن، علی بن عيسى بن ابى الفتح اربلی، متوفای ۶۹۳ ق.<ref>اربلی، کشف الغمه، ج ۳، ص ۲۳۶.</ref>

۹. حسن بن يوسف بن مطهر حلّی، متوفای ۷۲۶ ق.<ref>علامه‌ی حلّی، المستجاد، ص ۲۰ در ضمن مجموعه‌ی نفیسه، ۴۷۵.</ref>

۱۰. شمس الدین، محمد بن مکی، مستشهد ۷۸۶ ق.<ref>شهید اوّل، الدروس الشرعيه، ج ۲، ص۱۶.</ref>

و ده‌ها منبع دیگر.

== اعتراف علمای عامه ==
ولادت حضرت بقیه الله <small>ارواحنافداه</small>، از ضروریات مذهب شیعه و از مسلمات تاریخ است، ولی در میان علمای سنّت اختلافی است. گروهی از آنها به صراحت اعلام کرده‌اند که ولادت حضرت مهدی، فرزند امام حسن عسکری، در شب جمعه شب نیمه‌ی شعبان ۲۵۵ ق. بوده است. اسامی تعدادی از آنها را به ترتیب تسلسل زمانی می‌آوریم:

۱. ابوبکر، احمد بن حسین بن علی بن بیهقی شافعی، متوفای ۴۵۸ ق.<ref>بیهقی، شعب الایمان، به نقل عسکری، المهدی الموعود المنتظر، ج ۱، ص ۱۸۲.</ref>

٢. شمس الدین احمد بن محمد، ابن خلکان، متوفای ۶۸۱ ق.<ref>ابن خلكان، وفيات الأعيان، ج ۴، ص۱۷۶.</ref>

۳. حمدالله بن ابی بکر بن احمد بن نصر مستوفی، متوفای حدود ۷۵۰ ق.<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ص۲۰۷.</ref>

۴. ابو الوليد، محمد، ابن شحنه حنفی، متوفای ۸۱۵ ق.<ref>ابن شحنه، روض المناظر، ج ۱، ص ۲۹۴.</ref>

۵. حافظ محمد بن محمد بن محمود نجار، معروف به خواجه پارسا، متوفای ۸۲۲ ق.<ref>خواجه پارسا، فصل الخطاب، به نقل قندوزي، ينابيع الموده، ج۳، ص۳۰۴.</ref>

۶. علی بن محمد بن احمد، ابن صباغ مالکی، متوفای ۸۵۵ ق.<ref>ابن صباغ، الفصول المهمه، ص ٢٢٧.</ref>

٧. غياث الدين بن همام الدّین، مشهور به: خواند میر، متوفای ۹۴۲ ق.<ref>خواند میر، حبيب السير، ج ۲، ص ١٠٠.</ref>

۸. شمس الدين محمد بن طولون دمشقی حنفی، متوفای ۹۵۳ ق.<ref>ابن طولون، ائمه‌ی اثنا عشر، ص ۱۱۷.</ref>

۹. عبد الوهاب شعرانی شافعی، متوفای ۹۷۳ ق.<ref>شعرانی، الیواقیت والجواهر، ج ۲، ص۴۲۲.</ref>

۱۰. احمد، ابن حجر هیثمی مکی، متوفای ۹۷۴ ق.<ref>هيثمي، الصواعق المحرقه، ص۱۶۷.</ref>

۱۱. سید جمال الدین عطاء الله بن سيد غياث الدين محدّث، متوفای ۱۰۰۰ ق.<ref>محدث، روضه الأحباب، به نقل محدث نوری، کشف الأستار، ص۶۴.</ref>

۱۲. احمد بن یوسف دمشقی قرمانی، متوفای ۱۰۱۹ ق.<ref>قرماني، أخبار الدول، ص ١١٧.</ref>

۱۳. عبدالله بن محمد بن عامر شبراوی شافعی، متوفای بعد از ۱۱۵۴ ق.<ref>شبراوى، الاتحاف بحبّ الأشراف، ص۱۷۸.</ref>

۱۴. محمد بن احمد سفارینی نابلسی حنبلی، متوفای ۱۱۸۸ ق.<ref>نابلسی، لوائح الأنوار، ج ۲، ص۶۸.</ref>

۱۵. مؤمن بن حسن بن مؤمن شبلنجی، متوفای بعد از ۱۲۹۰ ق.<ref>شبلنجی، نور الأبصار، ص ۲۶۰.</ref>

۱۶. سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی، متوفای ۱۲۹۴ ق.<ref>قندوزی، ينابيع المودّه، ج۳، ص۳۰۴.</ref>

۱۷. حسن عدوی حمزاوی مالکی مصری، متوفای ۱۳۰۳ ق.<ref>حمزاوی، مشارق الأنوار، ص۱۱۳.</ref>

۱۸. شهاب الدین احمد بن احمد حلوانی، متوفای ۱۳۰۸ ق.<ref>حلواني، العطر الوردى، ص۴۹.</ref>

۱۹. قاضی بهلول بهجت افندی، متوفای ۱۳۵۰ ق.<ref>بهجب افندی، تشریح و محاکمه در تاریخ آل محمد، ص ۱۶۴.</ref>

۲۰. خیر الدین زرکلی، متوفای ۱۳۹۶ ق.<ref>زرکلی، الأعلام، ج۶، ص۸۰.</ref>

== یادآوری ==
این‌ها گروهی از رجال برجسته‌ی اهل سنت بودند که به صراحت بر ولادت آن حضرت در شب نیمه‌ی شعبان ۲۵۵ ق. تصریح کرده‌اند، ولی غالب علمای عامه بر ولادت آن حضرت معتقد نیستند و فقط به خروج آن حضرت در آخر الزمان تأکید می‌کنند.

نکته‌ی دیگر این که اعتقاد به ظهور حضرت مهدی در آخر الزمان از ضروریات دین مقدس اسلام است و هرگز احدی از علمای امت اسلامی آن‌را انکار نکرده است، بلکه با سلسله اسناد خودشان از پیامبر اکرم <small>صلی‌الله‌علیه‌و‌آله</small> روایت کرده‌اند که فرمود:

'''«مَن كَذَّبَ بِالمَهدىِّ فَقَد كَفَرَ.»'''

«هر کس حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small> را تکذیب کند کافر است.»

گروهی از راویان این حدیث به همین لفظ عبارتنداز:

۱. ابوبکر اسکاف، متوفای ۳۵۲ ق. در کتاب: «فوائد الأخبار».

۲. ابوالقاسم سهیلی، متوفای ۵۸۱ق.<ref>سهيلي، الروض الأنف، ج۲، ص۴۳۱.</ref>

۳. يوسف بن يحيى مقدسی، متوفای قرن هفتم.<ref>سلمی، عقد الدرر، ص ۱۵۷.</ref>

۴. جلال الدین سیوطی، متوفای ۹۱۱ ق.<ref>سيوطي، العرف الوردى، ص ۱۶۵.</ref>

۵. مرعی بن یوسف مقدسی، قرن یازدهم.<ref>مقدسی، فرائد فوائد الفكر، ص۲۲۰.</ref>

۶. متقی هندی، متوفای ۹۷۵ ق.<ref>متقی هندی، البرهان فی علامات مهدى آخر الزمان، ص۱۷۰.</ref>

۷. محمد صدیق قنوجی، متوفای ۱۳۰۷ ق.<ref>قنوجي، الإذاعه لما كان وما يكون بين يدى الساعه، ص۱۵۴.</ref>

۸. ابن حجر هیثمی مکی، متوفای ۹۷۴ ق.<ref>هيثمي، القول المختصر فى علامات المهدي المنتظر، ص ۲۱.</ref>

شیخ الاسلام ابراهیم بن محمد جوینی، متوفای ۷۳۰ ق. این حدیث را به این تعبیر روایت کرده که پیامبراکرم <small>صلی‌الله‌علیه‌و‌آله</small> فرمود:

'''«مَنْ أَنْكَرَ خُرُوجَ الْمَهْدِىِّ فَقَدْ كَفَرَ بِمَا أَنْزَلَ عَلَى مُحَمَّدٍ»؛'''

«هر کس خروج مهدی انکار کند بر آنچه به حضرت محمد <small>صلی‌الله‌علیه‌و‌آله</small> نازل گشته، کافر شده است.»<ref>جوینی، فرائد السمطين، ج۲، ص۳۳۴.</ref>

قندوزی نیز به همان تعبیر روایت کرده است.<ref>قندوزي، ينابيع الموده، ج۳، ص۲۹۵.</ref>

محمد انور شاه کشمیری، متوفای ۱۳۵۲ ق. نیز با همان عبارت نقل کرده است.<ref>کشمیری، التصريح بما تواتر فى نزول المسیح، ص۲۴۲، ح۶۰.</ref>

برخی از بزرگان عامه با ما هم عقیده هستند و معتقدند که حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small> متولد شده و اینک زنده است، به عنوان یک نمونه فضل الله بن روزبهان، متوفای ۹۲۷ ق. می‌نویسد:

حق آن است که حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small> متولد شده و امروز موجود است.<ref>ابن روز بهان، وسیله الخادم الى المخدوم، ص۲۸۲.</ref>

حافظ ابوعبدالله محمد بن یوسف گنجی شافعی، مستشهد ۶۵۸ ق. یکی از ابواب کتاب «البیان» را به این موضوع اختصاص 

نویسد:

باب بیست و پنجم: در دلایل وجود حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small> که زنده و باقی است، از روز غیبتش تا الآن.<ref>گنجی، البيان فى اخبار صاحب الزمان، ص۱۴۸ - ۱۶۱.</ref>


درسنامه مهدویت، علی اکبر مهدی‌پور، (قائمیه اصفهان) ص ۳۹.

== پانویس ==