مسجد جمکران

مسجد جمکران

مسجد شریف جمکران تاکنون موجود و نزدیک به یک فرسخی قم، از سمت دروازه‌ی کاشان واقع است. و در تاریخ قم از برقی و دیگران چنین روایت کرده است:

نام قصبه‌ی قم، بان امّهان بوده است؛ یعنی منازل کبار و اشراف جمکران. چنین گفته‌اند روات عجم که اوّل دیه که بدین ناحیت بنا نهادند، جمکران است. و جمِ مَلِک، آن را بنا کرده است. و اوّل موضعی که به جمکران بنا نهادند، چشحه بوده؛ یعنی چیزی اندک. و گویند که صاحب جمکران، چون بر عاملان و بنّایان آن گذر کرد، گفت: چه کار کرده‌اید؟ گفتند: چشحه. به زبان ایشان یعنی اندک چیزی. پس این موضع را بدین نام نهادند.

[بعد از آن موضعى دیگر که بذان بنا نهادند، ویدستان است. و آن موضع بیشه‌ای بوده است پر از درخت بید، درخت‌هاى آن ببریدند و در موضع آن، بنا نهادند،] و بدان سبب وی را ویدستان نام کردند.

و به جمکران، جلین‌بن آذر نوح بنا نهاد. و آن را قصّه‌ای است و من در باب عجم یاد کنم آن را -ان شاء الله تعالی.

و به جمکران کوهی است مشرف بر آن و آن را ویشویه خوانند. و بر آن قلعه‌ای است بلند، کهنه‌ی قدیم. و صاحبش را نمی‌دانند و گویند که اسکندر آن را بنا کرده است و آب را بر آن روانه گردانیده.

از برقی روایت است که جمکران را سلیمان‌بن داوود(علیه السلام) بنا کرده است. و این روایت خالی از خلافی نیست، به سبب آن‌که بدین ناحیت هیچ بنایی منسوب با سلیمان‌بن داوود نیست و بدو باز نمی‌خوانند. و العلم عند الله.

و جمکران از آن ماکین بوده است. و خداوند -عزّوجل- او را پسری داد، نام او جلین. او در جمکران کوشکی بساخت و آن هنوز باقی است. و هم‌چنین ده محلّت و درب بنا کرد و بعد از آن، دو محلّت و درب به آن اضافه نمود، چنان‌چه مجموع دوازده باشند. و بر در هر محلّتی و دربی، آتشکده‌ای بود. و باغی بنا نهاد و کنیزکان و بندگان خود را در آن ساکن کرد و فرزندان و اعقاب ایشان الی یومنا هذا در آن ساکن‌اند و بر یک‌دیگر افتخار می‌کنند.

«رَهَق» از روستاهای شناخته شده و تا امروزه آباد است و به کاشان نزدیک‌تر است از قم امّا از توابع قم به شمار می‌آید. و در حدود ده فرسخی قم قرار دارد.

نجم ثاقب - باب هفتم: حکایات تشرّف‌یافتگان