سبيل
«سبیل» به معنای راهی است نرم که آسان سير و هموار باشد، و جمع آن، سُبُل است. «سبیل الله» یعنی راه هدایت است که خداوند به آن امر فرموده است.در ادعیه و زیارات ، «سبیل الله» از القاب مهدوی محسوب می گردد؛ چنان که در زیارت آن جناب آمده: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَبِیلَ اللهِ الَّذِی مَنْ سَلَکَ غَیْرَهُ هَلَک؛ سلام بر تو ای راه خدا که هرکسی راهی غیر از راه تو را انتخاب و در آن حرکت کند،هلاک خواهد شد١».همچنین در دعای ندبه می خوانیم: «أَیْنَ السَّبِیلُ بَعْدَ السَّبِیل٢».كجاست آن راه نوراني پس از راه هاي نوراني قبلي. در اين عبارات، امام زمان عجّل الله فرجه به «سبیل الله» ملقب شدند؛ زیرا هرکه بخواهد به خداوند متعال برسد باید از ایشان بگذرد و هر راهی غیر از ایشان به هلاکت و نافرجامی منجر می گردد.
در روایات این عنوان نه فقط برای حضرت مهدی بلکه برای همه ائمه اطهار علیهم السلام مطرح شده، آن جا که نقل می کنند: «امام باقر (علیه السلام) از جابر پرسیدند: ای جابر! آیا می دانی که معنای «سبیل الله» چیست؟ جابر گفت: نه به خدا سوگند، جز اینکه از شما بشنوم. فرمود:" «سبیل الله»، راه علیّ و اولاد علیّ است. هرکس با ولایت وی ُکشته شود، در راه خدا کُشته شده است. و هر کس با ولایت او بمیرد، در راه خدا مرده است. هیچ مؤمنی از این امت نیست جز این که برای او قتل و مرگی هست، هرکدام از آن ها کشته شود یک بار دیگر برمی گردد تا بمیرد، و هرکدام از آن ها بمیرد، برمی گردد تا کشته شود".
رسول خدا (ص) به علی (ع) فرمودند: «بر حقّانیت سه چیز من سوگند یاد می کنم: تو و جانشینان بعدی تو معرَّف خدایید که خداوند به جز از راه معرفت شما شناخته نشود و معرّف بهشتیان هستید؛ زیرا به جز کسی که شما را بشناسد و شما او را بشناسید، کسی به بهشت نمی رود و معرّف دوزخیانید؛ زیرا به جز کسی که شما را انکار کند و شمایش انکار کنید، کسی به آتش دوزخ نمی افتد٣ ».از همين جا نشأت مى گيرد كه دورافتادن از مدرسه اهل البيت عليهم السلام در مسير كسب معارف الاهى، به انحراف فكري مى انجامد.همان نكته اي كه بزرگانى در تشرف به محضر امام عصر ارواحنا فداه، از آن حضرت دريافت كردند كه:"كسب معارف از غير طريق ما، به منزله انكار ماست".يعنى نمى شود كسي ، دم از دوستي ما بزند اما معارفش را از ما نگيرد و به دريوزگى معرفت از دشمنان و معاندان اهل بيت(ع) رو كند و از آنها معرفت آموزد.حاشا و هيهات كه به معرفت صحيح جز از سبيل و راه اهلبيت عليهم السلام ، برسد.
سبيل الله، يعنى راه تابناك امامان، مخفي و پنهان نيست و نشانه هايش معين است كه در هر زمان امامى تعيين شده و مردم از طريق تمسك به آنها مى توانند هدايت ها را دريافت نمايند و در بيراهه هاي ضلالت نيفتند. اصبغ بن نباته از ابن عباس و او از پيامبر(ص) نقل كرده است كه فرمود:هنگامى كه خداوند مرا به آسمان هفتم، عروج داد و در سدرة المنتهى و حجاب هاي نوراني برده شدم پروردگار متعال من، ندا داد:اي محمد! تو بنده من و من پروردگار توأم، در برابر من خاضع باش و فقط مرا عبادت كن و بر من توكل نما؛من از تو به عنوان عبد و حبيب و رسول و پيامبر خودم و به برادرت علي به عنوان خليفه و باب تو، خشنودم.او حجت من و امام براي آفريدگان من است؛به اوست كه دوستانم از دشمنانم و حزب من از حزب شيطان، شناخته مى شوند؛و به اوست كه دين من اقامه و احكامم تنفيذ و حدودم نگهباني مى شود؛به تو و به او و امامان از فرزندانش، من به زنان و مردان از بندگانم مرحمت مى كنم و به "قائم" از شما زمينم را آباد مى كنم به تسبيح و تهليل و تقديس و تكبير و تمجيدم! و به او زمين را از دشمنانم پاك مى نمايم و آن را به اوليائم ارث مى دهم و به او كلمه خود را بلند و كلمه كافران را پائين مى آورم و به او بندگان و سرزمين هايم را زنده نمايم و گنج ها و ذخائر زمين و اسرار و پنهانى ها را ظاهر كنم و او را با فرشتگانم ياري دهم براي تحقق فرمان و آشكار كردن دينم.او وليّ بحق من است و هدايتگر راستين بندگانم"٤.
--------------
١.بحارالانوار٩٨/٩٩. ٢.دعاي ندبه، مفاتيح الجنان. ٣.صدوق، خصال١٥٠/١. ٤.الجواهرالسنيه/٢٣٥.
