حضرت مهدی علیه‌السلام، نابود کننده‌ی متکبران و سرکشان و حضرت مهدی علیه‌السلام، دروکننده‌ی شاخه‌های گمراهی و اختلاف: تفاوت میان صفحه‌ها

از ویکی‌مهدی
(تفاوت بین صفحه‌ها)
(مقاله جدید)
 
(مطلب جدید)
 
خط ۱: خط ۱:
'''«مُبِيدُ الْعُتَاةِ وَ الْمَرَدَة»'''؛<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ص ۲۹۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۱۰۷.</ref>
+
'''«حَاصِدُ فرُوعَ الْغَيِّ وَ الشِّقَاق»؛'''<ref>سیدبن طاووس، اقبال الاعمال، ص ۲۹۷.</ref>
  
«نابود کننده‌ی متکبران و سرکشان».
+
«درو کننده‌ی شاخه‌های گمراهی و اختلاف».<ref>«'''حَاصِدُ فُرُوعِ الغَيِّ وَ النِّفَاق'''؛ درو کننده‌ی شاخه‌های گمراهی و نفاق.» مجلسی، بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۱۰۷.</ref>
  
 
'''لغات:'''
 
'''لغات:'''
  
«عُتَاة» جمع واژه‌ی «عَاتی» برگرفته از ریشه‌ی «ع ت و» است و «عُتُّو» مصدر این واژه در معانی «تكبر ورزیدن»،<ref>فراهیدی، العین، ج ۲، ص ۲۲۶؛ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۲۲۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۷.</ref> «سستی در طاعت»<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۵۴۶.</ref> و «تجاوز از حدّ»<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۷.</ref> به کار می‌رود.
+
«حَاصِد» اسم فاعل از ریشه‌ی «ح ص د» به معنای «درو کردن و قطع نمودن محصول» است.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۲۳۸؛ ابن اثیر، النهاية، ج ۱، ص ۳۹۴.</ref>
  
«مَرَدَة» جمع «ماَرِد» به معنای «عَاتی» یعنی «سرکش و متکبر»<ref>جوهری، صحاح، ج ۳، ص ۵۳۸؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۳، ص ۴۰۰.</ref> است. به عقیده‌ی راغب، «مَارِد» از انسان‌ها یا شیاطین کسانی هستند که از خیرات و نیکی‌ها، عاری و بی‌بهره‌اند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۷۶۴.</ref>
+
«غَیِّ» برگرفته از ریشه‌ی «غ وی» به معنای «ضلالت» و«ناامیدی» است.<ref>جوهری، صحاح، ج ۴، ص ۲۴۵۰؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۴۰.</ref> به عقیده‌ی راغب، «غَیِّ» به معنای نادانی است که از اعتقاد فاسد حاصل می شود.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۶۲۰.</ref>
 +
 
 +
«شِّقَاق» به معنای «اختلاف»<ref>فراهیدی، العین، ج ۵، ص ۷؛ ابن فارس، معجم مقاييس اللغة، ج ۳، ص ۱۷۱؛ جوهری، صحاح، ج ۳، ص ۱۵۰۲؛ طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۱۹۴.</ref> و «دشمنی»<ref>جوهری، صحاح، ج ۳، ص ۱۵۰۲؛ طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۱۹۴.</ref> است.
  
 
'''شرح:'''
 
'''شرح:'''
  
در قرآن کریم واژه‌ی «عُتاة»، بیشتر درباره‌ی کسانی اطلاق شده است که از اطاعت امر خدا سرباز زده و سرپیچی آنان توأم با عناد و لجاجت بوده، به خصوص درباره‌ی آنان که کبر و خودبینی سراسر وجودشان را فراگرفته است. هم چنین خداوند متعال در مورد گروهی که در لجاجت خود اصرار داشته و وجود پروردگار راانکار می‌نمودند، می‌فرماید: '''«لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا في أَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوّاً كَبيراً»'''<ref>«قطعا در مورد خود تكبر ورزیدند و سخت سرکشی کردند». فرقان: ۲۱.</ref> و این همان روشی است که در همین دوران متکبران جهانی در پیش گرفته و تا زمان ظهور امام [[مهدی]] <small>علیه‌السلام</small> به حد نهایی خود می‌رسد. از آنجا که واژه‌ی «مَرَدة» صفتی پست و ننگین است، خدای تعالی در چند مورد آن را به شیطان و شیطان صفتان نسبت داده و می‌فرماید: '''«وَ حِفْظاً مِنْ کُلِّ شَيْطانٍ مارِدٍ»''' (صافات: ۷) «و [آن را] از هر شیطان سرکشی نگاه داشتیم». و در جای دیگر درباره‌ی کسانی که از این موجود سرکش پیروی می‌کنند و بدون هیچ علم و دانشی درباره‌ی خدا به مجادله می‌پردازند،<ref>زمردیان، ندبه و نشاط، ص ۴۹۳ و ۴۹۴.</ref> می‌فرماید: '''«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطانٍ مَریدٍ»'''. (حج: ۳) «و برخی از مردم درباره‌ی خدا بدون هیچ علمی مجادله می‌کنند و از هر شیطان سرکشی پیروی می‌نمایند». بنابراین، دو گروه دیگر از دشمنان اسلام و [[امام زمان]] <small>علیه‌السلام</small>، «عُتَاة» و «مَرَدَة» یعنی متجاوزان و طغیان کنندگان هستند که با سرپیچی از حدود و قوانین اسلام، گستاخی وگردن کشی نموده و از حدود الاهي خارج گشته و بر حسب قدرت ظاهری خود، از پذیرفتن حق اعراض و به میل نفسانی خود با مردم رفتار می‌کنند. اینان در واقع جنود شیطان هستند؛ چنان‌که در روایتی این‌گونه معرفی شده‌اند: '''«کَانَ إِبْلِيسُ وَجُنُودُهُ الْمَرَدَة»'''.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۴، ص ۳۸۰.</ref> این دو گروه در راستای اوامر شيطان قدم برمی‌دارند و موجبات رضای او را فراهم می‌سازند و پر واضح است که شیطان آرزویی جز تأخير [[ظهور]] آخرین [[حجت]] الاهی را ندارد و افرادی که از او پیروی می‌کنند، او را یاری کرده و تشویق به تجاوز و طغیان در مقابل حق می‌کنند.<ref>رفیعی، تفسیر و شرح دعای ندبه، ص ۲۰۶.</ref> لذا حضرت [[مهدی]] <small>علیه‌السلام</small> به امر الاهی مأموریت نابودی «متکبران و سرکشان» را بر عهده دارند.
+
قدرتمندان گمراه، مخرب جامعه‌اند و همواره گروه‌هایی راهم پرورش می‌دهند که پس از آن‌ها، جایگزین آن‌ها شوند. پس برای صالح ماندن جامعه، باید تمام شاخه‌ها درو شوند. یکی دیگر از اقدامات حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small>، از بین بردن گمراهی و اختلاف است که در صفت یاد شده، از آن تعبیر به «'''غَیِّ وَ شِّقَاق'''» شده است، کنایه از این‌که با قیام آن حضرت به طور کلی گمراهی و اختلاف از جامعه‌ی بشریت از بین می‌رود. بر این اساس، از آن حضرت، بر سبيل استعاره به «حاصد» يعنی «درو کننده‌» تعبیر شده است که اشاره به این معناست که حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small>، همانند باغبانی است که داس را که ابزار قطع و درو کردن است به دست و تمامی علف‌های هرزه و مزاحم را از ریشه قطع می‌کنند و گل‌ها و گیاهان زیبا را پرورش می‌دهند، تا جایی که هیچ اثری از ضلالت، اختلاف و نفاق باقی نمی‌ماند.<ref>رفیعی، تفسير و شرح دعای ندبه، ص ۲۰۱.</ref> در دعای قنوت امام حسن عسکری <small>علیه‌السلام</small> از بین رفتن «'''غَیِّ وَ شِّقَاق'''» از خداوند چنین طلب شده است: «'''اللَّهُمَّ فَأَتِحْ لَهُ مِنَ الْحَقِّ يَداً حَاصِدَةً تَصْرَعُ قَائِمَهُ وَ تَهْشِمُ سُوقَهُ'''»<ref>«خدایا! به او از حق دستی درو کننده برسان که اساس (ظالم) را قطع کند و بازارش را خراب نماید». مجلسی، بحارالأنوار، ج ۸۲، ص ۲۳۰.</ref> که «'''یدِ حاصده'''» اشاره به حضرت مهدی <small>علیه‌السلام</small> است که شاخه‌های گمراهی و اختلاف و جدایی را درو کرده و از میان می‌برد.<ref>رفیعی، تفسیر و شرح دعای ندبه، ص ۲۰۲.</ref>

نسخهٔ ‏۴ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۵۳

«حَاصِدُ فرُوعَ الْغَيِّ وَ الشِّقَاق»؛[۱]

«درو کننده‌ی شاخه‌های گمراهی و اختلاف».[۲]

لغات:

«حَاصِد» اسم فاعل از ریشه‌ی «ح ص د» به معنای «درو کردن و قطع نمودن محصول» است.[۳]

«غَیِّ» برگرفته از ریشه‌ی «غ وی» به معنای «ضلالت» و«ناامیدی» است.[۴] به عقیده‌ی راغب، «غَیِّ» به معنای نادانی است که از اعتقاد فاسد حاصل می شود.[۵]

«شِّقَاق» به معنای «اختلاف»[۶] و «دشمنی»[۷] است.

شرح:

قدرتمندان گمراه، مخرب جامعه‌اند و همواره گروه‌هایی راهم پرورش می‌دهند که پس از آن‌ها، جایگزین آن‌ها شوند. پس برای صالح ماندن جامعه، باید تمام شاخه‌ها درو شوند. یکی دیگر از اقدامات حضرت مهدی علیه‌السلام، از بین بردن گمراهی و اختلاف است که در صفت یاد شده، از آن تعبیر به «غَیِّ وَ شِّقَاق» شده است، کنایه از این‌که با قیام آن حضرت به طور کلی گمراهی و اختلاف از جامعه‌ی بشریت از بین می‌رود. بر این اساس، از آن حضرت، بر سبيل استعاره به «حاصد» يعنی «درو کننده‌» تعبیر شده است که اشاره به این معناست که حضرت مهدی علیه‌السلام، همانند باغبانی است که داس را که ابزار قطع و درو کردن است به دست و تمامی علف‌های هرزه و مزاحم را از ریشه قطع می‌کنند و گل‌ها و گیاهان زیبا را پرورش می‌دهند، تا جایی که هیچ اثری از ضلالت، اختلاف و نفاق باقی نمی‌ماند.[۸] در دعای قنوت امام حسن عسکری علیه‌السلام از بین رفتن «غَیِّ وَ شِّقَاق» از خداوند چنین طلب شده است: «اللَّهُمَّ فَأَتِحْ لَهُ مِنَ الْحَقِّ يَداً حَاصِدَةً تَصْرَعُ قَائِمَهُ وَ تَهْشِمُ سُوقَهُ»[۹] که «یدِ حاصده» اشاره به حضرت مهدی علیه‌السلام است که شاخه‌های گمراهی و اختلاف و جدایی را درو کرده و از میان می‌برد.[۱۰]

  1. سیدبن طاووس، اقبال الاعمال، ص ۲۹۷.
  2. «حَاصِدُ فُرُوعِ الغَيِّ وَ النِّفَاق؛ درو کننده‌ی شاخه‌های گمراهی و نفاق.» مجلسی، بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۱۰۷.
  3. راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۲۳۸؛ ابن اثیر، النهاية، ج ۱، ص ۳۹۴.
  4. جوهری، صحاح، ج ۴، ص ۲۴۵۰؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۴۰.
  5. راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۶۲۰.
  6. فراهیدی، العین، ج ۵، ص ۷؛ ابن فارس، معجم مقاييس اللغة، ج ۳، ص ۱۷۱؛ جوهری، صحاح، ج ۳، ص ۱۵۰۲؛ طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۱۹۴.
  7. جوهری، صحاح، ج ۳، ص ۱۵۰۲؛ طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۱۹۴.
  8. رفیعی، تفسير و شرح دعای ندبه، ص ۲۰۱.
  9. «خدایا! به او از حق دستی درو کننده برسان که اساس (ظالم) را قطع کند و بازارش را خراب نماید». مجلسی، بحارالأنوار، ج ۸۲، ص ۲۳۰.
  10. رفیعی، تفسیر و شرح دعای ندبه، ص ۲۰۲.