ربيع الانام

نام‌ها و القاب - ربیع الانام

يكى از زيباترين القاب امام، "ربيع الانام" به معنی بهار مردمان است كه برگرفته از عبارات يكى از زيارات امام مى باشد: "السَّلَامُ عَلَى رَبِيعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَيَّام" یعنی سلام بر بهار مردمان و شادابي روزگاران؛ كه با اين لقب، وجود گرانقدر حضرت بقية الله(ع) به فصل حيات‌آفرين بهار برای احيای انسان‌های فرومرده در خزان و زمستان ظلم و جهل تشبیه گردیده است. يك معناي ديگر ربيع، باران است؛ بارانى بهاري كه موجب رويش گياهان و طراوت آنهاست و "ربیع الانام" یعنی بارانی که باعث رشد و شکوفایی بشریت می شود. اشاره به همين امر است اين آيه قرآن كه خداوند از حيات مجدد زمين خبر مى‌دهد كه ائمه عليهم السلام در تفسيرش آن را به ظهور امام زمان(ع) تبيين نموده اند:

«اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»

بدانيد كه خدا زمين را پس از مرگش زنده مى‏‌گرداند؛ همانا ما آيات را براى شما روشن گردانيديم باشد كه بينديشيد».

این لقب داراي معنایی ژرف است یعنی همانطور که فصل بهار، آغاز تقویم و رویش و رشد و نمو است، وجود گرانقدر ایشان نیز به عنوان یکی از ائمه اطهار(ع) سرفصل بخشى از خلقت است و قرار است امام عصر (عج) با خود بهار انسانیت را به ارمغان بیاورند. زيرا همانطور كه با آمدن بهار، زمين مرده بارور و مصفا مى‌شود؛ دل انسان‌ها نيز شاداب و سرزنده شده از پژمردگی نجات پیدا می‌کند و حضرت مهدی (عج) با آمدنش نوید بخش آزادی و آزادگی شده و انسان ها از رفتن به وادی مردگی نجات پیدا کرده و ثمره این ظهور، دميدن جان تازه در رگ‌های حیات بشری خواهد بود. درباره این حیات دوباره زمین امام صادق(ع) فرموده‌اند: «زنده شدن زمین پس از مرگ به منزله فراگیری عدالت پس از ظلم و ستم است»، یعنی باطن آیه آن است که وقتی زمین پر از ظلم می شود و می میرد ، کسی مى آيد و آن را زنده اش مى كند و این حیات یعنی پر شدن زمین از عدالت.

نكته ديگر، نااميد نشدن و جلوگيری از قساوت قلب بر اثر طولانی شدن غيبت است. خداوند در قرآن مى فرماید:

«أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ»

«آيا براى كسانى كه ايمان آورده‏ اند هنگام آن نرسيده كه دلهايشان به ياد خدا و آن حقيقتى كه نازل شده نرم [و فروتن] گردد و مانند كسانى نباشند كه از پيش بدانها كتاب داده شد و [عمر و] انتظار بر آنان به درازا كشيد و دلهايشان سخت گرديد و بسيارى از آنها فاسق بودند؟!»

  این آیه هشدار می‌دهد که مراقب باشید مثل اهل کتاب با مرور زمان دچار قساوت قلب نشوید، درباره همین آیه شریفه از امامان(ع) در «غیبت نعمانی» نقل شده که این آیه در ارتباط با مردم زمان غیبت نازل شده یعنی وقتی غیبت طولانی شود، دل ها سخت می‌شود؛ لذا باید مراقب باشیم سختی‌های غیبت، سبب قساوت قلب در ما نشود. کسانی که در عصر غیبت همه تلاش‌شان را کرده‌اند که دل‌هاشان سخت نشود، آماده درک این بهار خواهند بود...

یعنی همانطور که برای استقبال از بهار طبیعت، سنت‌هایی داریم، برای درک ظهور و استفاده از بهار وجود امام عصر(عج) نیز رسوم و سنت‌های مقدماتی نیاز است و آن آمادگى قلبی و وجودی برای ظهور ايشان است. یکی از وظایف ما برای استقبال از بهار ظهور، آماده کردن جامعه برای ظهور است که در نامه حضرت بقیه الله الاعظم(عج) به شیعه آمده: «آنچه باعث تعجیل در فرج است اجتماع قلبی شیعیان بر وفای به عهد است». یعنی ایشان تاکید دارند که شیعیان باید در وفای به عهد اجتماع قلبی داشته باشند. اگر ما در اولین گام بتوانیم از رنجاندن دل آن حجت یگانه الهى خوددارى کنیم و با پیمودن صراط مستقیم و دورى از خطاها و گناهان آزار و رنجشى به حضرت نرسانیم و براي تعجيل در فرجش دعا كنيم، موانع اساسى را رفع کرده‌ایم و در این صورت، خواهیم توانست گام‌هاى بعدى را نیز در این مسیر برداریم؛ چرا که ما همواره آرزو مى‌کنیم ذره اى بلا و آزار به آن حضرت نرسد و لذا در دعاى ندبه مى‌گوییم: "عَزِیزٌ عَلَىَّ اَنْ تُحِیطَ بِکَ دُونِىَ الْبَلْوَى وَلَا یَنَالُکَ مِنِّى ضَجِیجٌ وَ لَا شَکْوَى"؛ آقاى من! چقدر بر من سخت است که رنج و بلا تو را احاطه کند و ناله و شکوایى از من به شما نرسد.