شمس
نام‌ها و القاب - شمس
يكي از القاب امام عصر عليه السلام، "شمس" است به معناي خورشيد تابان و آفتاب نور گستر؛امام هشتم علیه السلام، در حدیثي، امام را همچون خورشید عالمتاب معرّفی می فرماید: «الإمامُ کالشَّمسِ الطّالعَهِ المُجَلَّلَهِ نُورُها لِلْعالَم» يعنى امام چونان خورشیدی است که طلوع می کند وپرتو نورش تمامی جهان را فرا می گیرد؛ و باز در ادامه فرموده است:"الامام الشمس المضيئه" ، امام خورشيد نورگستر است١.امام معصوم كه زمين خالي از او نبوده و نيست، در هر دوراني چنين است و اکنون در روزگار ما حضرت مهدی علیه السلام وجودی کامل وبی نقص و خورشيد تابناكي است که با پرتوش جهان را نورافشانی می نمايد و نوری است که از افق تكوين می تابد و مردم از نور و هدايت او بهره مندند. تشبيه امام زمان(ع)به خورشيد تابان و ماهتاب تمام و درخشان با عبارات گوناگون در روايات و زيارات ديده مى شود. براي مثال در سلام به آن حضرت، آمده است: "السّلامُ علی شَمْسِ الظَّلام وبَدْرِ التَّمام"؛ سلام بر خورشيد نورگستر و ماهتاب تمام٢.نيز به فرموده امام رضا علیه السلام: هنگامى كه ظهور فرمايد، زمين را با شعاع انوارش روشن و تابناك خواهد نمود:« إذا خَرَجَ أشْرَقَتِ الأرضُ بِنُورِهِ...»٣.
يكي از تشبيهات امام عصر(ع)به خورشيد، تشبيه وجود مقدس ايشان در دوران غيبت آن حضرت به خورشيد پشت ابر است. يعنى خورشيد در ظاهر ديده نمى شود اما نور و حرارت او به انسان ها و همه مخلوقات و طبيعت و تكوين مى رسد و از وجود مسعودش بهره مى گيرند. خود آن حضرت در بيانى مى فرمايند:«أَمّا وَجْهُ الاْنْتِفاعِ بی فی غَیبَتی فَکالاْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غیّبتها عَنِ الاْبْصارِ السَّحاب»يعنى :امّا چگونگی استفاده از من در غیبتم، همانند استفاده از خورشید است هنگامی که ابر‌ها آن را از دیدگان پنهان نگاه داشته اند٤.این کلام امام زمان (عج)، در پایان پاسخ پرسش های اسحاق ابن یعقوب آمده است. شیخ صدوق و شیخ طوسی نیز آن را نقل کرده‌اند. در این حدیث شریف، وجود حضرت در عصر غیبت کبری، به خورشید در پس ابر تشبیه شده است.
حضرت مهدي عليه السلام وجود خود را به خورشید تشبیه کرده است و بزرگاني چون علامه مجلسي، تفسيرها و تبيين هاي زيبايي براي اين تشبيه ، آورده اند از جمله:
١.همان گونه که خورشید، منشأ حیات موجودات و مایهٔ گرمی و حرارت و نور و حرکت و ... است و با نبود آن، حیات و زندگانی از موجودات رخت برمی بندد، حیات معنوی جامعه، از وجود امام زمان (عج) و بقای آن نیز به بقای وجود آن حضرت وابسته است؛چرا که امامان معصوم (علیهم السلام) اهداف نهایی ایجاد مخلوقات اند.
۲. همان گونه که خورشید یکی از مخلوقات و در عین حال واسطه بهره گیری موجودات از نور و حرارت است، امام نیز واسطه اعلا برای فیض بری موجودات است و فیض الهی، مانند نعمت و هدایت و ... به واسطه او به عموم خلایق می‌رسد.
۳. همان گونه که مردم، هر آن انتظار خارج شدن خورشید از پَسِ ابر‌ها را دارند تا تمام و کامل، از وجود و ظهورش استفاده ببرند، در ایام غیبتِ آن حضرت نیز، مردم منتظر ظهور و خروج اویند و از ظهورش مأیوس نمی‌گردند.
۴. منکر وجود آن حضرت همانند منکر وجود خورشید است، هنگامی که در پشت ابر‌ها از دیده‌ها پنهان گردد.
۵. همان گونه که ابر، کاملاً خورشید را نمی‌پوشاند و نور خورشید به زمین و زمینیان می‌رسد، غیبت هم مانع کامل و تمامی برای بهره دهی حضرت نیست. مردم در زمان غیبت، حضرت را نمی‌بینند، امّا از وجود مبارک او بهره می‌برند. توسّل یکی از راه‌های بهره بردن از آن امام است.
۶. همان گونه که در مناطقی که هوا غالباً ابری است، گاهی خورشید ابر‌ها را می‌شکافد و خود را از لابه لای آن‌ها بیرون می‌آورد و به عده‌ای از مردم نشان می‌دهد، هر از چند گاهی نیز، عدّه‌ای شرف یاب محضر مبارک امام زمان (عج) می‌شوند و از وجودش استفاده می‌برند و از این راه، وجود آن حضرت (عج) برای عموم مردم به اثبات می‌رسد.
۷. همان گونه که از خورشید، همگان، از دین دار و بی دین، نفع می‌برند، آثار و برکات امام عصر (عج) همه عالم را در برمی گیرد؛ هر چند مردم او را نشناسند و قدرش را ندانند.
۸. همان گونه که شعاع خورشید، به مقدار روزنه‌ها و اندازه پنجره‌ها، داخل اتاق‌ها می‌شود و مردم از آن بهره می‌برند، مقدار بهره مردم از وجود و آثار و برکات آن حضرت نیز به اندازه قابلیت آنان است. انسان هر اندازه موانع را از خود دور کند و قلب خود را بیش‌تر بگشاید، از وجود و آثار و برکات بیش‌تری بهره می‌گیرد.
۹. همان گونه که ابر‌ها خورشید را نابود نمی‌کنند و تنها مانع رؤیت اویند، غیبت امام زمان (عج) نیز فقط مانع رؤیت اوست.
١. الكافى، كتاب الحجة، ح١. ٢.زيارت السلام على الحق الجديد.مفاتيح الجنان. ٣. كمال الدين/٣٧١-٣٧٢. ٤.بحارالانوار٩٢/٥٢. ٥. بحارالانوار١٨١/٥٣.