باورداشت موعود در آیین یهود
باورداشت موعود در آیین یهود
اشاره
یکی از باورهای راسخ در آیین یهود، اعتقاد به «ماشیح؛ یعنی منجی» و «گئولا»؛ یعنی روز ظهور و دوران رهایی است.
موسی بن میمون (۱۱۳۵ - ۱۲۰۴م.) مشهور به هارامبام رئیس معنوی قوم یهود، در این باره می گوید:
هر فرد یهودی که به ماشیح معتقد نباشد یا چشم به راه آمدن او نباشد منکر سخنان حضرت موسی (عَلَیْه السَّلَامُ) و دیگر پیامبران بنی اسرائیل است.[۱]
ایمانوئل شوحط درباره جایگاه رفیع «ماشیح» می نویسد:
بر اساس عقیده هارامبام، عقل و دانش او از حضرت سلیمان بیشتر است.
او از ابراهیم، اسحاق، یعقوب و دیگر پیامبران بنی اسرائیل که بعد از موسی برانگیخته شده اند، بلندمرتبه تر است.[۲]
کرینستون از آگاهی گسترده «ماشیح» به ژرف ترین رازها عصمت و نیز قدرت او بر زنده کردن مردگان به تفصیل سخن گفته است.[۳]
اشمیدت در این باره می نویسد
بنا بر معارف یهود، ناجی و رهاننده ای ظهور خواهد کرد که ماشیحَ صِید قنو» و «ماشیحَ بن دیوید» نام دارد. او قوم یهود را از بردگی و آشفتگی خواهد رهانید.[۴] ایمان به ظهور «ماشیح» یکی از اصول دین یهود است.[۵]
سیمای موعود در عهد عتیق
اشاره
در کتاب تورات و دیگر کتابهای پیامبران بنی اسرائیل که به پیوست تورات در عهد عتیق آمده و به بیش از یک هزار زبان ترجمه شده است، نویدهای مربوط به منجی و موعود، آشکارا به چشم می خورد که تعدادی از آنها را در اینجا می آوریم:[۶]
الف) تورات
تورات شامل پنج سِفر است. نخستین و معتبرترین بخش آن «سِفر پیدایش» نام دارد. در «سِفر پیدایش» آمده است:
1. خداوند بر ابراهیم ظاهر گشت و گفت: «به ذریه تو این زمین را میبخشم. تمام این زمین را که می بینی، به تو و ذریه تو تا به ابد خواهم بخشید». [۷]
2. «به سوی آسمان بنگر ستارگان را بشمار اگر خواهی توانست... ذریه تو نیز چنین خواهد بود... تو را از کلدانیان بیرون آوردم تا این زمین را به ارثیت تو بخشم».[۸]
3. «تو را پدر امتهای بسیار گردانیدم. تو را بسیار بارور گردانم و امتهای بسیار از تو پدید آورم و پادشاهان از تو به وجود آیند و عهد خویش را در میان خود و تو و ذریه بعد از تو استوار گردانم که نسلاً بعد نسل عهد جاودانی باشد».[۹]
4. «اما در خصوص اسماعیل تو را اجابت فرمودم، اینک او را برکت داده بارور گردانم و او را بسیار کثیر گردانم، دوازده رییس از وی پدید آیند و امتی عظیم از وی به وجود آورم».[۱۰]
اهمیت فرازهای یاد شده بسیار فراوان است. اکنون به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
1. آنچه در قرآن11 درباره وراثت صالحان از تورات گزارش شده، در اینجا آشکارا آمده است.
2. در اینجا می بینیم که منجی از نسل حضرت ابراهیم (عَلَیْه السَّلَامُ) است.
3. تعداد امامان از نسل ابراهیم ۱۲ تن هستند.
4. امامان دوازده گانه از تبار حضرت اسماعیل هستند.
5. بر فراوانی و وسعت نسل پیامبر (کوثر) که شاخه ای از درخت تناور ابراهیم خلیل (عَلَیْه السَّلَامُ) به شمار می روند، تأکید شده است.
6. خداوند منان در قرآن کریم12 امامت را «عهد خدا» میداند و در اینجا نیز دقیقا همین تعبیر آمده است.
7. در آیه یاد شده آمده است که حضرت ابراهیم عَلَیْه السَّلَامُ برای فرزندان خود، منصب امامت را از خداوند می خواهد که در این فرازها نیز به چشم می خورد.
8. در قرآن کریم،13 حضرت ابراهیم، پدر امت و اساس شریعت معرفی شده است که در موارد یادشده از کتاب های مقدس نیز به این نکته ها اشاره شده است.
9. در این فرازها از عظمت، وسعت و توانمندی امت اسلامی سخن رفته است.
10. این فرازها در متن تورات، آن هم در سفر پیدایش، استوارترین بخش تورات آمده است.14
ب) کتاب حیقوق نبی
نام این پیامبر عظیم الشأن در منابع اسلامی «حیقوق» و در کتاب مقدس، «حیقوق» ضبط شده است.15 قبر شریف ایشان در تویسرکان است و اخیراً در نقبی که یهودیان زده‌اند، پیکر شریفش پس از ۲۶۰۰ سال کاملا سالم مشاهده شد.16
بشارت مربوط به بعثت پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ در کتاب او بدون تحریف باقی مانده است.17
و امام رضا (عَلَیْةَ السَّلَامُ) ضمن احتجاجهای خود با رأس الجالوت به آن استناد کرد.18
در کتاب حیقوق نبی درباره موعود آمده است: «اگرچه تأخیر کند، برایش منتظر باش؛ زیرا البته خواهد آمد و درنگ نخواهد کرد».19
ج) زبور
سیمای موعود را در آیینه تورات و کتاب اشعیای نبی دانیال نبی و حیقوق نبی بررسی کردیم ولی در میان ۳۴ کتاب از انبیای بنی اسرائیل که به عنوان ملحقات تورات همراه با کتاب های عهد عتیق درج شده است، هیچ کدام اهمیت زبور حضرت داوود (عَلَیْه السَّلَامُ) را ندارد.
نگارنده معتقد است اگر زبور را کتاب سرود حضرت ولی عصر ( عَلَیْهَ السَّلَامُ) بنامیم، گزاف نگفته ایم. کتاب زبور شامل ۱۵۰ بخش است که هر بخشی را یک «مزمور» مینامند. در یک بررسی شتاب زده، نویدهای مربوط به موعود را در ۵۵ مزمور ثبت کردیم که شمار اندکی را در اینجا می آوریم:
1. زیرا که شریران منقطع خواهند شد و منتظران خداوند، وارث زمین خواهند شد.20
2. هان بعد از اندک زمانی شریر نخواهد بود و حلیمان وارث زمین خواهند شد.21
3. و اما صالحان را خداوند تأیید می کند. خداوند روزی کاملان را میداند و میراث ایشان خواهد بود تا ابدالآباد.22
4. نسل شریر منقطع خواهد شد، صالحان وارث زمین خواهند شد و در آن تا به ابد سکونت خواهند نمود.23
5. جان او در نیکویی، شب را به سر خواهد برد و ذریه او وارث زمین خواهند شد.24
در این پنج فراز یاد شده، از وراثت صالحان سخن رفته که قرآن کریم آن را از تورات و زبور نقل کرده است.25 می‌بینید که همان متن در تورات و زبور فعلی موجود است.
در زبور حضرت داوود (عَلَیْهَ السَّلَامُ) بر مسئله «انتظار» تأکید فراوان شده است که به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
1. برای خداوند منتظر باش و قوی شو. او دلت را تقویت می‌کند. بلی منتظر خداوند باش.26
2. منتظر خداوند باش و طریق او را نگه دار تا تو را به وراثت زمین برافرازد.27
3. چشمانم از انتظار خداوند تار گردیده است.28
4. منتظر خداوند هستم. جان من منتظر است و به کلام او، امیدوار.29
5. جان من منتظر خداوند است، زیاده از منتظران صبح.30
6. هر که انتظار تو را میکشد، خجل نخواهد شد.31
7. زیرا تو خدای من هستی. تمامی روز منتظر تو بوده‌ام.32
8. زیرا که منتظر تو هستم.33
اکنون به چند نمونه از فرازهایی بنگرید که سیمای روز موعود را در لابه لای زبور حضرت داوود (عَلَیْه السَّلام) به تصویر کشیده است:
1. امتها شادی و ترنم خواهند نمود؛ زیرا قومها را به انصاف داوری خواهد کرد.34
2. آن گاه زمین محصول خود را خواهد داد.35
3. اما صالحان شادی کنند و در حضور خداوند به وجد آیند.36
4. او قوم تو را به عدالت داوری خواهد کرد و مساکین تو را به انصاف.37
5. مساکین قوم را دادرسی خواهد کرد و فرزندان فقیر را نجات خواهد داد.38
6. در زمان او صالحان خواهند شکفت و وفور سلامتی خواهد بود.39
7. او حکم رانی خواهد کرد از دریا تا دریا و از نهر تا اقصا نقاط جهان.40
8. فراوانی غله در زمین بر قله های کوه ها خواهد بود.41
9. اهل شهرها مثل علف زمین نشو و نما خواهد کرد.42
10. همه امتهای زمین، او را خوش حال خواهد خواند.43
در پایان اشاره میکنیم که در زبور به کلی گویی بسنده نشده، بلکه به جزئیات بسیار ریز نیز اشاره شده است. برای مثال خوانیم: «شمشیر دو دمه در دست ایشان است تا از امت ها انتقام بکشد.»44
در روایتهای فراوان آمده است که میراثهای پیامبران و امانتهای امامان نزد آن حضرت است، از جمله «ذوالفقار حضرت على(عَلَیْهُ السَّلَامُ)». تعبیر «شمشیر دودمه» از «ذوالفقار» بسیار لطیف است.
در فرازهای یاد شده از آسایش، آرامش، فراوانی نعمت، شکوفایی دانش و تمدن، فراگیر شدن عدالت و ریشه کن شدن ستم و تبعیض سخن رفته است که با نشانه های موعود در منابع اسلامی، هم سویی دارد.
10 گفتار درباره مهدویت، علی اکبر مهدی پور، (قائمیه اصفهان، ص 66)
1- انجمن کلیمیان تهران، نشریه بینا، سال اول، مرداد - شهریور ۱۳۷۸، ش
2- همان.
3- جولیوس کرینستون انتظار مسیحا در آیین یهود، ص ۴۸
4- ماشیح صید قنو، یعنی رهایی بخش حقیقی، در برابر مدعیان دروغین، ماشیح بن دیوید، یعنی رهایی بخش از تبار حضرت داوود
5- شلمو اشمیدت واژه‌های فرهنگ یهود، ص ۳۶
6- آنچه در این بخش نقل میشود از «کتاب مقدس» شامل عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه شده از زبانهای اصلی عبرانی و کلدانی، توسط انجمن پخش کتب مقدسه، چاپ لندن، ۱۹۰۴ می باشد.
7- کتاب مقدس عهد عتیق سفر پیدایش ۱۲:۷
8- همان ۱۳: ۱۵؛ ۱۵: ۵ - ۸
9- همان، ۱۷: ۵ - ۸
10- همان ۲۰:۱۷؛ ۱۸: ۱۸
11- انبیاء: ۱۰۵
12- بقره: ۱۲۴
13- حج: ۷۸ .
14- سفرهای پنج گانه تورات عبارت است از پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه.
15- بحار الانوار، ج ۱۴، ص ۱۶۳؛ کتاب مقدس، عهد عتیق، کتاب حیقوق نبی.
16- نک: نگارنده، اجساد جاویدان، ص ۲۶.
17- کتاب مقدس، عهد عتیق، کتاب حیقوق نبی، ۳:۳.
18- شیخ صدوق، عیون الاخبار، ج ۱، ص ۱۳۴؛ شیخ صدوق، التوحید، ص ۴۲۸؛ طبرسی، احتجاج، ج ۲، ص ۴۲۲.
19- کتاب مقدس، عهد عتیق، کتاب حیقوق نبی، 3:2
20- کتاب مقدس، عهد عتیق، کتاب مزامیر، مزمور ۳۷ : ۹
21- همان ۳۷ : ۱۱
22- همان ۳۷ : ۱۷
23- همان، ۳۷ : ۲۹
24- همان ۲۵ : ۱۳
25- انبیا: ۱۰۵
26- همان ۲۷: ۱۴
27- همان، ۳۷ : ۳۴
28- همان، ۱:۴۰
29- همان، ۳:۶۹
30- همان، ۱۳۰: ۵
31- همان، ۱۳۰: ۶
32- همان، ۲۵: ۲
33- همان، ۲۵ : ۵
34- همان ۲۵: ۲۲
35- همان ۶۷ :۴
36- همان، 67 : 6
37- همان
38- همان، 72 : 4
39- همان، 72 : 7
40- همان، 72 : ۸
41- همان ۷۲ : ۱۶.
42- همان، ۷۲ : ۱۶
43- همان، 72 : 17
44- همان، ۱۴۹ : ۷
- ↑ انجمن کلیمیان تهران، نشریه بینا، سال اول، مرداد - شهریور ۱۳۷۸، ش
- ↑ همان.
- ↑ جولیوس کرینستون انتظار مسیحا در آیین یهود، ص ۴۸
- ↑ ماشیح صید قنو، یعنی رهایی بخش حقیقی، در برابر مدعیان دروغین، ماشیح بن دیوید، یعنی رهایی بخش از تبار حضرت داوود
- ↑ شلمو اشمیدت واژه‌های فرهنگ یهود، ص ۳۶
- ↑ آنچه در این بخش نقل میشود از «کتاب مقدس» شامل عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه شده از زبانهای اصلی عبرانی و کلدانی، توسط انجمن پخش کتب مقدسه، چاپ لندن، ۱۹۰۴ می باشد.
- ↑ کتاب مقدس عهد عتیق سفر پیدایش ۱۲:۷
- ↑ همان ۱۳: ۱۵؛ ۱۵: ۵ - ۸
- ↑ همان، ۱۷: ۵ - ۸
- ↑ همان ۲۰:۱۷؛ ۱۸: ۱۸
