حضرت مهدی علیه‌السلام، جامع صلاح و خشنودی امّت
«مُؤَلِّفَ شَمْلِ الصَّلَاحِ وَ الرِّضَا»؛[۱]
«الفت دهنده و گردآورنده‌ی جامه‌ی درستی و خشنودی».
لغات:
«شَمْل» از ماده‌ی «شُمول» به معنای «فراگرفتن و احاطه» و به معنای «پیچیدن» نظیر «جامه به خود پیچیدن» است.[۲]
«صَلَاح» نقطه‌ی مقابل «فساد» است[۳] و کاربرد بیشتر آن در افعال است. در قرآن کریم واژه‌ی «صَلَاح» گاهی در مقابل «فساد» و گاه در مقابل «زشتی و بدی» آمده است.[۴]
شرح:
اساسی‌ترین رکن وحدت جامعه، وحدت در هدف است. اگر مردمی در جهت یک مقصود حرکت کنند، یقیناً بر آن جامعه یگانگی حاکم خواهد شد و تنها عاملی که می‌تواند انسان را به وحدت واقعی رساند، ایمان به خداوند است. وحدتی که در اثر تعلیمات پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در جامعه‌ی اسلامی پدید آمد، معلول دین و اعتقاد به خداوند بود. متأسفانه دنیا طلبان پس از رحلت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به خاطر ارضای هواهای نفسانی خود و کسب جاه و مقام، مسیر خلافت را تغییر دادند و نتیجه‌ی این جنایت، اتّحاد به تفرقه مبدّل گشت.[۵] در عصر غیبت نیز پیدایش اختلافات فکری و عقیدتی از خطرناک‌ترین وقایع دوران غیبت است. در عصر غیبت، افرادی مردم را با ایجاد برخی مسلک‌های ساختگی، از مسیر صحیح مکتب اهل بیت علیهم‌السلام دور می‌کنند و این کار موجب تفرقه و گمراهی مردم خواهد شد و رواج مرام‌ها و مسلک‌های غیرالاهی به تشتّت و بی‌دینی منجر می‌شود. امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند:
«در دوران غیبت، اختلاف‌های شدید در میان مردم پدید می‌آید و وحدت دینی آنان خدشه دار می‌شود».[۶]
از امام صادق علیه‌السلام در این‌باره می‌فرمایند:
«در زمان غیبت، مردمان را می‌نگری که به پیروی از عقاید و بافته‌های ذهنی یک‌دیگر و به پیروی از افراد بد کردار می‌پردازند و در اعمال و رفتارشان از آنان تبعیت می‌کنند و راه مستقیم و مسلک صحیح شریعت اسلام بی‌رهرو شده است».[۷]
در غیبت امام علیه‌السلام، جوامع بشری دست‌خوش جنایت، خونریزی، تفرقه و نفاق شده و رحم و مروت از میان مردم رخت بسته و محبت‌ها و الفت‌ها از بین رفته و تفرقه و نفاق جای همبستگی را فراگرفته است؛ و با چنین وضعیتی هرگز امور مردم به صلاح و درستکاری نمی‌انجامد.
امام زمان علیه‌السلام با ظهور خویش به همه‌ی دوگانگی‌ها و تفرقه‌ها پایان داده و انسان‌ها را به دوستی، مودت، صلاح و رضا دعوت می‌نمایند. در دعای امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره‌ی حضرت مهدی علیه‌السلام آمده است:
«وَاجْمَعْ بِهِ شَمْلَ الْأمَّة»:[۸]
«و پراکندگی امّت را به وسیله‌ی او جمع فرما».
در بیانی دیگر فرمودند:
«وَ يُؤَلِّفَ بَيْنَ الْقُلُوبِ الْمُخْتَلِفَة»:[۹]
«و خداوند (به وسیله‌ی حضرت مهدی علیه‌السلام) بین دل‌های پراکنده، الفت و دوستی ایجاد می‌کند».
چنان‌که خدای تعالی اختلاف و تفرقه‌ای را که در صدر اسلام به وجود آمده بود، به وسیله‌ی پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از بین برد و قلوب مسلمانان را به یک‌دیگر الفت داده و تفرقه را به اتّحاد تبدیل نمود[۱۰] و در سوره آل عمران از آن خبر داده و می‌فرماید:
«وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوانا». (آل عمران: ۱۰۳)
«و نعمت خدا را بر خود یاد کنید: آن‌گاه که دشمنان [یک‌دیگر] بودید، پس میان دل‌های شما الفت قرار داد، تا به لطف او برادران هم شدید».
بنابراین به برکت ظهور امام عصر علیه‌السلام، مصداق بزرگی از این آیه محقّق خواهد شد.
- ↑ سیدبن طاووس، اقبال الاعمال، ص ۲۹۷؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۸۶ و ۱۰۷.
- ↑ قرشی، ۱۳۷۱ ه.ش، قاموس قرآن، تهران: دار الكتب الإسلامية، ج ۵، ص ۷۲.
- ↑ ازهری، تهذيب اللغة، ج ۲، ص ۱۳؛ جوهری، صحاح، ج ۱، ص ۳۸۳؛ راغب اصفهانی، مفردات، ج ۱، ص ۴۸۹.
- ↑ راغب اصفهانی، همان، همان جا.
- ↑ موسوی خرم آبادی، شرح دعای ندبه، ص ۸۶۴ و ۸۶۵.
- ↑ ر.ک: نعمانی، غیبت، ص ۲۳۵.
- ↑ ر.ک: مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۵۹.
- ↑ نعمانی، غیبت، ص ۲۱۳.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۸.
- ↑ رفیعی، ص ۲۲۱ و ۲۲۲، با اندکی دخل و تصرف در عبارات.
