حضرت مهدی علیه‌السلام، صاحب بِرّ و تقوی

«صَدْرُ الْخَلَائِق ذُو الْبِرِّ وَ التَّقْوَى» «صدرنشین آفریدگان صاحب نیکی و تقوی».

لغت:

کلمه‌ی «بِرِّ» به معنای «فزونی و وسعت در خیرونیکی» است و گاهی این صفت به خدای تعالی نسبت داده شده است، مانند آیه‌ی: «إنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ» (طور: ۲۸) و درباره‌ی بندگان خدا گفته می‌شود: «بَرَّ العبدُ رَبَّه»، یعنی اطاعت و پرستش او نسبت به خدا، وسیع و گسترده است. پس «بِرِّ» از طرف خدا بر بندگانش به معنای «فزونی ثواب و پاداش» است و از جانب بندگان به معنای «پرستش و اطاعت» است، که این اطاعت و پرستش خود دو گونه است: نوعی اطاعت در عقیده، و اطاعت در اعمال.

«بِرِّ» در معنای «راست‌گویی» هم به کار رفته است، زیرا در راست‌گویی خیر زیاد است و در معنای «سوگند خوردن» نیز به کار می‌رود، یعنی در سوگند و سخنش راست می گوید.

شرح:

صفت یاد شده، مقام شامخ امام زمان و پدران گرامیشان علیهم‌السلام را بیان می‌کند که هیچ موجودی به مقام و منزلت آن بزرگواران نمی‌رسد و در بسیاری از روایات، این تفضیل با عبارات متفاوت بیان شده است. پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند:

«أَنَا سَيِّدُ الْأوّلينَ وَالْآخِرِينَ وَ أَنْتَ يَا عَلِيُّ! سَيِّدُ الْخَلَائِقِ بَعْدِی، اوّلنَا کَآخِرِنَا وَ آخِرُنَا کَاوّلنَا» «من آقای اوّلین و آخرینم و تو ای علی! آقای آفریدگان بعد از منی، اوّلین ما مانند آخرین ماست و آخرین ما مانند اوّلین ماست».

امام در هیچ‌یک از اوصافش نظیر و شبیه ندارد و از هر جهت یگانه و بی‌نظیر است تا جایی که هیچ فضلی از طرف خدا به کسی نمی‌رسد، مگر به واسطه‌ی آن حضرت، زیرا این نعمت در اصل از‌آن امام بوده و خدای تعالی در مرتبه‌ی اوّل به حضرتش عطا فرموده است. امام رضا علیه‌السلام در معرّفی امام می‌فرمایند:

«امام یگانه‌ی روزگار خویش است، هیچکس (در مقام) به (منزلت) او نزدیک نمی‌شود و هیچ عالمی با او برابری نمی‌کند و جای‌گزین برای او پیدا نمی‌شود و شبیه و مانند ندارد و همه‌ی فضیلت‌ها مخصوص اوست، بدون آن‌که آن‌ها را طلب کرده و به اختیار خود کسب کرده باشد، بلکه این امتیازی از طرف فضل کننده‌ی بسیار بخشنده (خداوند) برای امام است».

فضایل ائمه علیهم‌السلام بی‌نظیر است؛ به گونه‌ای که بر تمام انسان‌های عالم برتری دارند و صدر نشین عالم هستی هستند که در زمان ما صدرنشین عالم هستی، امام زمان علیه‌السلام هستند. از سوی دیگر، در وصفِ «صَدْرُ الْخَلَائِق ذُو الْبِرِّ وَ التَّقْوى» آن حضرت، «صاحب برّو تقوی» خوانده شده‌اند و این دو صفت برای آن بزرگوار کاملاً ثابت است. واژگان «بِرِّ» و «تقْوی» در آیه‌ی: «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوی» با هم ذکر شده‌اند که یکی جنبه‌ی اثباتی دارد و اشاره به اعمال مفید است، و دیگری جنبه‌ی نفی دارد و اشاره به جلوگیری از اعمال خلاف است. به این ترتیب، تعاون و همکاری باید هم در دعوت به نیکی‌ها و هم در مبارزه با بدی‌ها انجام گیرد و این همان روش عمده‌ای است که به وسیله‌ی حضرت مهدی علیه‌السلام در به ثمر رسیدن انقلاب آن بزرگوار باید اعمال گردد.