دلایل ضرورت معرفت حضرت مهدی علیه السلام
آن چه شناخت آن حضرت را از اهمیتی دو چندان برخوردار می سازد، شرایط ویژه ایشان نظیر ولادت پنهان1، زندگی پنهانی، امتحانات سخت و دشوار شیعیان در عصر غیبت2 و... است.
اولین و مهم ترین وظیفه ای که هر شیعه ی منتظر برعهده دارد، کسب معرفت وجود مقدس آن حضرت است. فضیل بن يسار می گوید: شنیدم که ابوجعفر علیه السلام می فرمودند:
من مات و ليس له امام فمیتته ميتة الجاهلية، و من مات و هو عارف الامامه لم يضر تقدم هذا الأمر أو تأخر، و من مات و هو عارف لامامه كان كمن هو مع القائم في فسطاطه. ۳
در حالی که امام هادی علیه السلام فرمودند:
الخلف من بعدی ابني الحسن. فكيف لكم بالخلف من بعد الخلف؟ راوی می گوید: گفتم فدایت شوم، چرا؟ فرمودند:
لانكم لاترون شخصه و لا يحل لكم ذكره باسمه. راوی گوید: گفتم: چگونه ایشان را یاد کنیم؟ فرمود: قولوا: الحجة من آل محمد صلی الله علیه و آله وسلم.4
این شناخت به صرف دانستن نام و نسب ایشان تحقق پیدا نمی کند، زیرا منکران آن حضرت و غیر مسلمانان نیز چنین اطلاعی را از ایشان می توانند داشته باشند و اگر معرفت واقعی به آن حضرت نباشد، دیدن ظاهری ایشان نیز سودی در بر نخواهد داشت، چنان که افرادی بودند که همواره جمال دلنشین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام را زیارت می کردند؛ ولی بهره معرفتی چندانی از آن بزرگواران نبردند.
اینک برخی از دلایل ضرورت معرفت حضرتش یاد می شود:
الف - دلایل عقلی
غیبت امام مهدی همواره مساله ای مهم و معتبر بوده است، به طوری که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تا امام حسن عسکری علیه السلام بارها به وجود مبارک و ویژگی های ایشان و غیبتشان اشاره فرموده اند.
ابو علی بن همام می گوید: از محمد بن عثمان عمری شنیدم که می گفت: از پدرم شنیدم که می گفت: من در حضور ابو محمد حسن بن على علیه السلام بودم که از او سؤال شد از خبری که از پدران خود روایت کرده است: زمین تا روز قیامت از حجت خدا بر خلقش خالی نیست و هرکس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است. فرمود: به راستی این درست است چنان که روز درست است. به ایشان عرض شد: ای پسر رسول خدا حجت و امام پس از شما کیست؟ فرمود: پسرم محمد، او امام و حجت پس از من است، هرکس بمیرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است، آگاه باشید که برای او غیبتی است که نادانان در آن سرگردان می شوند و مبطلان در آن هلاک می گردند و وقت گذاران5 در آن دروغ می گویند. 6
غیبت امام عصر علیه السلام، شک و تردیدها و شبهات بسیاری را برای اذهان به همراه آورده است؛7 از سویی دیگر، به علت نامعلوم بودن زمان ظهور و طولانی شدن غیبت، این تردیدها و شبهات افزایش می یابد. لذا عقل حکم می کند شناخت صحیحی نسبت به حضرت مهدی علیه السلام حاصل کنیم، زیرا شناخت ایشان تنها راه نجات و رستگاری است که در زمان غیبت می توانیم، با تکیه بر آن، با تردیدها و شبهات به وجود آمده مقابله کنیم.
از زمان غیبت حضرت مهدی تاکنون، مدعیان دروغین فراوانی با انگیزه های مادی یا جلب توجه مردم، ادعای مهدویت کرده و خود را امام زمان معرفی کرده اند، اما پس از اندک زمانی رسوا شدند. حضرت مهدی علیه السلام امامی است که اطاعتش واجب است و به حکم عقل باید تا حدامکان با صفات ایشان آشنا شد تا با افرادی که به دروغ ادعای مقام ایشان را دارند اشتباه نشوند. بنابراین شناخت امام عصر علیه السلام به نام، نسب و دانستن اوصاف و ویژگی های ایشان واجب است تا با آگاهی از آنها، به کذب مدعیان دروغین پی برده و فریبشان را نخوریم.
ب - دلايل نقلی
همه ی آن چه درباره معرفت امام بیان شد، درباره ی حضرت مهدی علیه السلام خلاصه می شود و کسی که امامان منصوب از جانب خدا را قبول دارد، لازمه اش این است که به آخرین آنها معتقد باشد و قبول امامان قبلی بدون اعتقاد به امام مهدی ع بی فایده است. لذا فرموده اند:
لا یکون العبد مومنا حتی یعرف الله و رسوله والأئمة كلهم و امام زمانه و یرد الیه و یسلم له. 8
بنده ای مؤمن نباشد تا آن که خدا و رسولش و همه امامان و امام زمانش را بشناسد و در کارهایش به امام زمانش مراجعه کند و تسلیم او باشد.
- لیلا خلیلیان فر، اوصاف حضرت حجت علیه السلام در ادعیه و زیارات صفحه 35
1- صدوق، کمال الدین، ج ۱، ص ۳۲۲
۲- همان، ج ۲، ص ۳۴۷
٣- هر که بمیرد و امام نداشته باشد، مرگ او همانند مرگ دوران جاهلیت (مسلمان نبودن) است و هر که بمیرد و امامش را بشناسد عقب یا جلو بودن ظهور به او ضرری نرساند و هر که بمیرد و امامش را بشناسد مانند کسی است که همراه قائم در خیمه اش باشد (یعنی زیر چتر هدایت حضرت است). (كلینی، ج ۱، ص ۳۷۱)
۴- غروی نائینی، تاریخ حدیث شیعه، ص ۳۱۳ و ۳۱۶
5- منظور از اصطلاح «وقت گذاران» افرادی هستند که برای ظهور حضرت مهدی ع زمان مشخصی تعیین میکنند.
6- صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۴۰۹.
7- به عنوان مثال عده ای می گویند که چگونه می شود انسانی بیش از هزار سال زنده بماند و گروهی می گویند از کجا معلوم است که حضرت مهدی علیه السلام بیاید.
8- کلینی، ج ۱، ص ۱۸۰. اصول کافی، ترجمهی محمدباقر کمره ای، ۱۳۷۵ ه.ش، ج ۲، ص ۶۰ و 61
