ربيع الانام
يكى از زيباترين القاب امام، "ربيع الانام" به معني بهار مردمان است كه برگرفته از عبارات يكى از زيارات امام مى باشد:"السَّلَامُ عَلَى رَبِيعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَيَّام"١ یعنی سلام بر بهار مردمان و شادابي روزگاران؛ كه با اين لقب، وجود گرانقدر حضرت بقية الله(ع)به فصل حيات آفرين بهار براي احياي انسان هاي فرومرده در خزان و زمستان ظلم و جهل تشبیه گردیده است.يك معناي ديگر ربيع، باران است؛ بارانى بهاري كه موجب رويش گياهان و طراوت آنهاست و "ربیع الانام" یعنی بارانی که باعث رشد و شکوفایی بشریت می شود.اشاره به همين امر است اين آيه قرآن كه خداوند از حيات مجدد زمين خبر مى دهد كه ائمه عليهم السلام در تفسيرش آن را به ظهور امام زمان(ع) تبيين نموده اند: «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ٢؛ بدانيد كه خدا زمين را پس از مرگش زنده مى گرداند؛ همانا ما آيات را براى شما روشن گردانيديم باشد كه بينديشيد».
این لقب داراي معنایی ژرف است یعنی همانطور که فصل بهار، آغاز تقویم و رویش و رشد و نمو است، وجود گرانقدر ایشان نیز به عنوان یکی از ائمه اطهار(ع) سرفصل بخشى از خلقت است و قرار است امام عصر (عج)با خود بهار انسانیت را به ارمغان بیاورند. زيرا همانطور كه با آمدن بهار، زمين مرده بارور و مصفا مى شود؛ دل انسانها نيز شاداب و سرزنده شده از پژمردگی نجات پیدا می کند و حضرت مهدی (عج) با آمدنش نوید بخش آزادی و آزادگی شده و انسان ها از رفتن به وادی مردگی نجات پیدا کرده و ثمره این ظهور ، دمميدن جان تازه در رگ های حیات بشری خواهد بود. در باره این حیات دوباره زمین امام صادق(ع) فرموده اند: «زنده شدن زمین پس از مرگ به منزله فراگیری عدالت پس از ظلم و ستم است»٣، یعنی باطن آیه آن است که وقتی زمین پر از ظلم می شود و می میرد ، کسی مى آيد و آن را زنده اش مى كند و این حیات یعنی پر شدن زمین از عدالت.
نكته ديگر ، نا اميد نشدن و جلوگيري از قساوت قلب بر اثر طولاني شدن غيبت است. خداوند در قرآن مى فرماید: «أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ٤؛ آيا براى كسانى كه ايمان آورده اند هنگام آن نرسيده كه دلهايشان به ياد خدا و آن حقيقتى كه نازل شده نرم [و فروتن] گردد و مانند كسانى نباشند كه از پيش بدانها كتاب داده شد و [عمر و] انتظار بر آنان به درازا كشيد و دلهايشان سخت گرديد و بسيارى از آنها فاسق بودند؟! این آیه هشدار می دهد که مراقب باشید مثل اهل کتاب با مرور زمان دچار قساوت قلب نشوید، درباره همین آیه شریفه از امامان(ع) در «غیبت نعمانی» نقل شده که این آیه در ارتباط با مردم زمان غیبت نازل شده یعنی وقتی غیبت طولانی شود، دل ها سخت می شود؛ لذا باید مراقب باشیم سختی های غیبت، سبب قساوت قلب در ما نشود. کسانی که در عصر غیبت همه تلاش شان را کرده اند که دل هاشان سخت نشود، آماده درک این بهار خواهند بود...
یعنی همانطور که برای استقبال از بهار طبیعت، سنت هایی داریم، برای درک ظهور و استفاده از بهار وجود امام عصر(عج) نیز رسوم و سنت های مقدماتی نیاز است و آن آمادگى قلبي و وجودي براي ظهور ايشان است.یکی از وظایف ما برای استقبال از بهار ظهور، آماده کردن جامعه برای ظهور است که در نامه حضرت بقیه الله الاعظم(عج) به شیعه آمده: «آنچه باعث تعجیل در فرج است اجتماع قلبی شیعیان بر وفای به عهد است»٥. یعنی ایشان تاکید دارند که شیعیان باید در وفای به عهد اجتماع قلبی داشته باشند.اگر ما در اولین گام بتوانیم از رنجاندن دل آن حجت یگانه الهى خوددارى کنیم و با پیمودن صراط مستقیم و دورى از خطاها و گناهان آزار و رنجشى به حضرت نرسانیم و براي تعجيل در فرجش دعا كنيم، موانع اساسى را رفع کرده ایم و در این صورت، خواهیم توانست گام هاى بعدى را نیز در این مسیر برداریم؛ چرا که ما همواره آرزو مى کنیم ذره اى بلا و آزار به آن حضرت نرسد و لذا در دعاى ندبه مى گوییم: "عَزِیزٌ عَلَىَّ اَنْ تُحِیطَ بِکَ دُونِىَ الْبَلْوَى وَلَا یَنَالُکَ مِنِّى ضَجِیجٌ وَ لَا شَکْوَى"؛ آقاى من! چقدر بر من سخت است که رنج و بلا تو را احاطه کند و ناله و شکوایى از من به شما نرسد.
-------------
١.زيارت السلام على الحق الجديد، مفاتيح الجنان ٢.حديد/١٧. ٣. الكافى٢٦٧/٨. ٤.حديد/١٦. ٥.احتجاج٤٧٩/٢.
