سبب
"سبب" يا "سبب متصل" یک ترکیب وصفی به معنای واسطه ارتباط یا سبب اتصال و پيوند بين آسمان و زمين كه منظور خدا و مردم است، می باشد و در اصطلاح، به امام «سبب متصل» گویند، زیرا واسطه فیض الهی بر مخلوقات و سبب اتصال زمین و آسمان است. و در روایات فراوانی بر این مطلب تاکید شده که ائمه اطهار علیهم السلام واسطه های فیض الهی هستند و خداوند از طريق ايشان ، فيوضاتش را به مردم مى رساند همانطور كه مردم از طريق ايشان هدايت شده و وحى و الهام الاهى به وسيله ايشان به مردم رسيده است. در دعاي ندبه مى خوانيم:"أَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاء" يعنى كجاست آن سبب و واسطه پيوند و اتصال بين آسمان و زمين"١؟ لذا اين كلمه ، از القاب امام عصر ارواحنا فداه قرار گرفته است.همچنین در زیارت سرداب مقدس هم آمده: است: "السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاء"؛ سلام بر تو ای سبب اتصال بین آسمان و زمین٢.
در همين زمينه از امام صادق علیه السلام روايت شده که فرمودند:"ما پیشوایان مسلمین و حجّت های خداوند بر جهانیان و سرور مؤمنان و رهبر سپیدجبینان و مولای اهل ایمانیم. و ما امان اهل زمینیم همچنان که ستارگان امان اهل آسمانند؛ و ما کسانی هستیم که خداوند به واسطه ما آسمان را نگاه داشته تا بر زمین فرو نريزد مگر به اذن او؛ و به واسطه ما زمین را نگاه داشته که اهلش را نلرزاند؛ به سبب ما باران را فرو فرستد و رحمت را منتشر کند و برکات زمین را خارج مى سازد. و اگر نبود که ما بر روی زمینیم، زمين اهلش را فرو می برد"٣. و نيز از آن حضرت روايت شده است كه فرمودند:"نَحْنُ اَلسَّبَبُ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ اَللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ)"؛ يعنى ما هستيم آن سبب و واسطه پيوند شما و خداي متعال"٤.چنانكه در خطبه پيامبراكرم(ص)در مسجد خيف هم، قرآن و اهلبيت ايشان به عنوان "سبب" معرفي شده ، قرآن، به عنوان سبب بزرگ تر و عترت ايشان به عنوان سبب كوچك تر كه ريسمان اولي به دست خدا و ريسمان دومى به دست مردم است تا از طريق آنها، مردم به خدا تقرب جويند٥.
خود حضرت مهدی(ع) هم در یکی از توقیعاتشان به ویژگی «سبب متصل» بودن امام اشاره نمودند، آن جا که فرمودند:"حال که در این زمان خداوند رهبرتان امام حسن عسگری (ع)را قبض روح کرد گمان بردید که احیانا خداوند دین خود را باطل نموده و سبب متّصل بین خود و خلق را قطع کرده است؟!"٦.جابربن عبد الله انصاری نقل می کند:"از پیامبر اکرم (ص) پرسیدم: آیا شیعیان در زمان غیبت قائم (ع)از وجود مبارک او بهره مند می شوند؟ پیامبر(ص)در پاسخ فرمود: آری! سوگند به خدایی که مرا به نبوّت برانگیخت، آنان در غیبت او، از نورش روشنایی می گیرند و از ولایت او بهره مند می شوند همانند بهره مندی مردم از خورشید؛ اگرچه ابرها چهره آن را بپوشانند. ای جابر! این از اسرار پوشیده خداوند و از علوم ذخیره شده او است. آن را مخفی کن، مگر از اهلش"٧.
همچنين امام رضا(ع) از پدرانش تا برسد به پيامبر اكرم(ص)نقل كرده كه آن حضرت فرمود:خداوند مخلوقي برتر و گرامى تر از من خلق نفرمود؛ اميرمومنان (ع)از آن حضرت سوال نمود:شما برتريد يا جبرئيل؟ فرمود:خداي متعال انبياء مرسل خويش را بر ملائكه فضيلت داد و مرا بر همه انبياء و رسولان، فضيلت داد؛و اين فضيلت بعد از من براي تو و امامان بعد از توست؛همانا فرشتگان، خدمتگزاران ما و محبين ما هستند؛آنها به ولايت ماست كه گرداگرد عرش خدا را حمد و تسبيح كرده و براي مومنان استغفار مى نمايند؛اگر ما نبوديم نه آدم و حوا بودند و نه بهشت و آتش و نه آسمان و نه زمين؛چگونه ما برتر از فرشتگان نباشيم كه در توحيد و شناخت خدا و تسبيح و تحميد و تهليلش بر آنها سبقت گرفتيم زيرا وقتى خداوند ارواح ما را آفريد و ما را به توحيد و تمجيدش، گويا فرمود، سپس ملائكه را آفريد و آنها چون ارواح ما را به شكل نور واحدي ديدند، امر ما را بزرگ شمردند،آنگاه ما تسبيح و تهليل و تكبير خدا كرديم تا آنها بياموزند و آنها آموختند و ما "لااله الا الله" و "الله اكبر" و "لاحول و لاقوة الا بالله" گفتيم و آنها آموختند و گفتند..."
----------------
١. دعاي ندبه، مفاتيح الجنان. ٢.بحار الانوار٨٦/٩٩. ٣. كمال الدين٣٩٣/١. ٤.امالي طوسي١٥٧/١. ٥.اثبات الهداة١٩٩/٢؛ تفسير برهان٢١/١. ٦.الغیبه، طوسی/۵۰۴. ٧.کمال الدین٤٧٥/١. ٨. همان٢٥٤/١.
