نظام
از حضرت بقية الله(ع) در زيارات با لقب"نظام الدين" ياد شده است.نظام الدين در معناي عامل نظم و رشته انتظام و پيوستگى دين به كار رفته است؛ در يكي از زيارات خطاب به آن حضرت مى خوانيم: "اُشهِدُ اللّهَ وَ اُشهِدُ مَلائکَتَهُ و اُشهِدُکَ يا مَولايَ بهذا ظاهِرُهُ کَباطِنِه و سِرُّهُ کَعَلانيَتِهِ وَ اَنتَ الشاهِدُ علي ذلک و هو عَهدي اليک و ميثاقي لديک اِذ اَنتَ نظام الدّين و يَعسُوبُ المتّقين و عزّ الموحدّين و بذلک امرني ربّ العالمين"١. يعنى گواه مي‌گيرم خدا را و گواه مي‌گيرم فرشتگانش را و گواه مي گيرم تو را اي مولايم! به اين اعتقاد قلبي که نسبت به تو دارم. عقيده‌اي که ظاهرش مانند باطن و سرّش همانند آشکار آن است؛ و تو خود بر آن شاهدي؛ و آن عهد من است با تو؛ و پيمان من است در پيشگاه تو؛ چون تو خود، "نظام دين" هستي و پيشواي متقيان و عزّت يکتاپرستان، و پروردگار جهان مرا بر آن امر فرموده است.
اصولاً رهبر و امام بايد داراي چنين ويژگى باشد.پيامبراكرم(ص) فرمودند:از كسى كه خداوند او را ولى امر شما كرده است، شنوايى و اطاعت داشته باشيد كه او نظام اسلام است:"اسْمَعُوا و أطِيعُوا لِمَنْ وَلاّهُ اللّهُ الأمْرَ ، فإنَّهُ نِظامُ الإسلامِ ٢. اميرمومنان(ع) عبارت "نظام" را براي امّت به كار برده و امامت را "نظام أُمّت" معرفي نموده و فرموده است:"الإمامةُ نِظامُ الاُمّةِ"٣ .بنابراين، امام و امامت، عامل انتظام دين و انتظام امت است؛دينداري كه براي خودش امام معصومي را برنگزيده، دينش بدون نظام است و جامعه و أمّتى كه بدون امام منصوب از جانب خداست،متفرق و براكنده و بدون انتظام است.در هر جامعه اي خواسته ها، سليقه ها، افکار و گرایش های متفاوتي وجود دارد.آنچه اندیشه، عمل و امور را در مسیر حق هدايت می کند و از تفرقه نگاه می دارد و جامعه را سامان و نظم می بخشد و همچون دانه هاي تسبيح به صف در مى آورد و نظام مى بخشد، امامت است.
اميرمومنان(ع)مى فرمايد: "خداوند،امامت را براى نظام اجتماع و امت،واجب كرده و اطاعت امام را به منظور بزرگداشت مقام امامت،فريضه قرار داده است"٤. همچنين در نهج البلاغه ، امام و زمامدار و ولىّ امر را به منزله رشته اى معرفي فرموده كه مهره ها را گرد آورده، آنها را به هم پيوند مى دهد. كه اگر اين رشته از هم بگسلد، مهره ها از يكديگر جدا شده پراكنده مى گردند و ديگر هيچ گاه همه آنها گرد نمى آيند:«مكان القيّم من الأمر مكان النظام من الخرز يجمعه و يضمّه فإذا انقطع النظام،تفرّق الخرز و ذهب ثمّ لم يجمع بحذافيره أبدا»؛ ابن ابى الحديددر شرح اين فراز مى گويد: در اين سخن،امام عليه السّلام زمامدار را به«نظام»و جامعه و امت را به«خرز»تشبيه كرده است.خرز، دانه هاي گردن بند است كه نخى، آنها را جمع مى‌كند و نظم خاصى به آن مى‌دهد٥.
امام رضا عليه السلام نيز امامت را چنين تبيين مى فرمايند:"امامت، زمام دين است ؛ نظام مسلمانان و اصلاح و آبادانى دنيا و عزّت مؤمنان است:الإمامةَ زِمامُ الدِّينِ ، و نِظامُ المُسلِمينَ، و صَلاحُ الدُّنيا، و عِزُّ المُؤمِنينَ"٦ . با توجه به معناي «نظام»در كلمات پيشوايان،«امام و امامت»، رشته‌اى است كه دانه‌هاى پراكنده امت مسلمان و ابعاد مختلف آن را منسجم مى‌كند و به هم پيوند مى دهد و در يك مسير و براى يك هدف كه تكامل و سعادت باشد،قرار مى‌دهد كه با قطع شدن اين رشته،مسلمانان دچار تفرقه و پراكندگى و از هم گسيختگى مى‌گردند و جامعه مسلمانان،از اسلام، تهى مى‌گردد لذا پيوند با امام و در كنار او قرارگرفتن و دوستي با او، هم دين و هم سعادت جامعه را تضمين مى نمايد؛لذا امام باقر(ع)فرمود:"حبّنا أهل البيت نظام الدّين"؛محبت ما خاندان،نظام دين است٧. با اين بيانات، امروز، امام عصر ارواحنا فداه، تنها نظام بخش دين و أمت است و در سايه محبت و پيوند و اطاعت از اوست كه دين الاهى حفظ شده و أمت، انتظام مى يابد.
-----------
١.بحارالانوار١١٧/٩٩. ٢.امالي مفيد١٤/٢. ٣.ميزان الحكمة١١٥/١. ٤.نهج البلاغه، حكمت٢٤٤. ٥. شرح نهج البلاغه٩٦/٩. ٦.اصول كافى٣٠٠/٢. ٧.بحار الانوار١٨٣/٧٨.
